Czym jest Piecza Zastępcza?

Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców, która zapewnia:

1. pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to możliwe - dążenie do przysposobienia dziecka, a w przypadku braku możliwości przysposobienia dziecka – opiekę i wychowanie w środowisku zastępczym;

2. przygotowanie dziecka do:

- godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia,

- pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki,

- nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczenia straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych,

2. zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno - rekreacyjnych.

Działania w zakresie pieczy zastępczej podejmowane są i realizowane w oparciu o następujące przepisy i dokumenty:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 z późn. zm.);

2. Konwencja o Prawach Dziecka;

3. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2013 r.  poz. 595 z późn. zm.);

4. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej  ( Dz. U. 2013 r.  poz. 135 z późn. zm.);

5. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2013 r. poz. 182 z późn. zm.)

 


Do zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy przede wszystkim, zgodnie z art. 75 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:

  1. prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka,

  2. kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnianiu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej,

  3. prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka,

  4. prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego,

  5. zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby,

  6. zapewnianie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych,

  7. organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy,

  8. współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z powiatowym centrum pomocy rodzinie, ośrodkiem pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, zakładami opieki zdrowotnej, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi,

  9. prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej,

  10. zapewnianie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego,

  11. dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej,

  12. prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka, a także szkolenie i wspieranie psychologiczno-pedagogiczne osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz rodziców dzieci objętych tą pieczą,

  13. przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy, dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka,

  14. zapewnianie rodzinom zastępczym zawodowym i niezawodowym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego,

  15. przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy,

  16. zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających,

  17. organizowanie opieki nad dzieckiem, w przypadku gdy rodzina zastępcza albo prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku.

Organizator rodzinnej pieczy zastępczej czuwa nad rzetelnością i profesjonalizmem tworzenia rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka oraz ich właściwym funkcjonowaniem realizującym zasadę ochrony dobra dziecka.

Koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej wyznacza organizator rodzinnej pieczy zastępczej za zgodą określonej rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka. Organizator rodzinnej pieczy zastępczej wybierając kandydata na stanowisko koordynatora kieruje się  jego kompetencjami i profesjonalizmem w wykonywaniu swoich obowiązków, którymi są:

  1. udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej,

  2. przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku,

  3. pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu,

  4. zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej,

  5. zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających,

  6. udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej,

  7. przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej.

Jak widać zadania koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej są zadaniami kompleksowymi, dotyczącymi całokształtu funkcjonowania rodziny zastępczej oraz rodzinnego domu dziecka. Należą do nich bowiem zarówno działania związane z udzielaniem wsparcia w  codziennym wypełnianiu obowiązków przez osoby prowadzące rodzinne formy pieczy zastępczej, wsparcie dla pełnoletnich wychowanków, kwestie formalne związane z organizacją pomocy specjalistycznej bądź kontrolą sytuacji prawnej podopiecznych. Fachowość i rzetelność podejmowanych przez koordynatora działań ma gwarantować zobowiązanie go przez ustawodawcę do systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie pracy z dziećmi lub rodziną, w szczególności przez udział w szkoleniach i samokształcenie. Ponadto jest on uprawniony do korzystania z poradnictwa zawodowego, które ma wzmocnić jego kompetencje i zapobiec wypaleniu zawodowemu.

 


Jakie są formy Rodzinnej Pieczy Zastępczej?

1. rodzina zastępcza:

- spokrewniona,

- niezawodowa,

- zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna,

2. rodzinny dom dziecka

Rodzinne formy pieczy zastępczej zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:

- traktują dziecka w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;

- zapewniają dostępu do przysługujących świadczeń zdrowotnych;

- zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;

- zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;

- zaspokajają potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;

- zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;

- umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.

Kto może sprawować funkcję rodziny zastępczej?

1. spokrewnionej - małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,

2. zawodowej lub niezawodowej - małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.

Szkolenia rodzin zastępczych zamieszkałych na terenie powiatu wągrowieckiego prowadzone są przez specjalistów Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Wągrowcu(część teoretyczna w siedzibie jednostki, praktyki – zawodowe rodziny zastępcze/ rodzinne domy dziecka na terenie powiatu)

Każda rodzina zastępcza zobowiązana jest do współdziałania z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie.

Świadczenia pieniężne dla rodzin zastępczych

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:

- 660,00 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej,

- 1.000,00 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje także dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania:

- na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

- na dziecko umieszczone na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka Starosta może przyznać:

1. dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka;

2. świadczenie na pokrycie:

- niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - jednorazowo,

- kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.

Inne formy świadczeń :

- środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego;

- świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego;

- na pokrycie innych niezbędnych i nieprzewidzianych kosztów związanych z opieka i wychowaniem dziecka lub funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka.

Zawodowej rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2.000 zł miesięcznie.  

 


Procedury kwalifikowania kandydatów zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej podst. prawna: Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. 2013 poz. 135 z późn. zm.)

Kwalifikacja przebiega dwuetapowo:

I etap – wstępna kwalifikacja – kończy się wydaniem skierowania na szkolenie;

II etap – kwalifikacja końcowa – kończy się wydaniem zaświadczenia kwalifikacyjnego.

 

I etap:

1. Zgłoszenie kandydatów - osoby ubiegające się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej mogą zgłosić się do siedziby Centrum: osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem Internetu. Otrzymują wówczas zaproszenie na rozmowę wstępną, podczas której uzyskują ogólne informacje n.t. rodzinnej pieczy zastępczej.

2. Wstępna rozmowa - odbywa się w Centrum.

W trakcie spotkania pracownik/cy centrum:

  • informują kandydatów o obowiązujących procedurach oraz warunkach jakie winni spełniać kandydaci na rodzinę zastępczą, 
  • przedstawiają wykaz wymaganych dokumentów,
  • nakreślają specyfikę funkcjonowania rodziny zastępczej.

3. Warunkiem rozpoczęcia współpracy jest:

  • pisemny wniosek kandydatów złożony do Organizatora wraz z uzasadnieniem, 
  • wypełnienie otrzymanego formularza zgłoszeniowego. 

4. Kandydaci posiadający już świadectwo o ukończeniu szkolenia lub zaświadczenie kwalifikacyjne innego uprawnionego ośrodka, po zweryfikowaniu przedłożonej dokumentacji oraz wizycie w miejscu zamieszkania pracownika/ów PCPR rozpoczynają okres oczekiwania na przyjęcie dziecka do pieczy zastępczej.

5. W trakcie trwania wstępnej kwalifikacji kandydaci przedkładają Organizatorowi następujące dokumenty:

  • Zaświadczenie lekarskie - o stanie zdrowia do pełnienia funkcji rodziny zastępczej/prowadzącego rodzinny dom dziecka wydane dla potrzeb pieczy zastępczej, potwierdzające zdolność do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem.
  • Kserokopię dowodu osobistego.
  • Potwierdzenie zameldowania.
  • Zaświadczenie o zatrudnieniu i dochodach.
  • Oświadczenie kandydata, dotyczące sprawowania władzy rodzicielskiej. 
  • Zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.

6. Wywiad pedagogiczny przeprowadzony przez organizatora dotyczy kompetencji opiekuńczo-wychowawczych, doświadczeń kandydatów w opiece nad dziećmi oraz ich oczekiwań związanych z dzieckiem.

7. Badanie psychologiczne - jest to indywidualne spotkanie wskazanego przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wągrowcu psychologa spełniającego wymogi, o których mowa w art. 42 ust. 1 pkt. 5a z kandydatami na rodziców zastępczych. Psycholog przeprowadza rozmowę oraz testy psychologiczne, które pozwalają określić: predyspozycje oraz motywacje do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka.

8. Wizyta w domu kandydatów ( miejscu, w którym ma być sprawowana piecza zastępcza) ma na celu bliższe poznanie kandydatów w ich środowisku rodzinnym. Kandydat wypełnia z przedstawicielem Organizatora kwestionariusz wywiadu.

9. Wstępna kwalifikacja kandydatów na rodziców zastępczych.

Po zebraniu informacji oraz wymaganych dokumentów dotyczących kandydatów, uzyskują oni wstępna akceptację Organizatora i skierowanie na szkolenie (art. 43 ustawy)

10. Szkolenie kandydatów oraz staż w pieczy zastępczej (rodzinnej lub instytucjonalnej) jest obowiązkowe. Uczestniczą w nich kandydaci, którzy na podstawie zgromadzonych informacji uzyskali wstępną kwalifikację. Spotkania szkoleniowe odbywają się w grupie i są prowadzone metodą warsztatową. Termin pierwszego spotkania jest ustalony przez pracowników Centrum o czym kandydaci są informowani. Terminy kolejnych spotkań, ustalane są wspólnie w grupach tematycznych. Staż kandydaci ustalają indywidualnie.

Szkolenie kandydatów spokrewnionych z dzieckiem, można prowadzić według indywidualnego planu szkolenia, w zależności od potrzeb rodziny i dziecka; w tym przypadku nie jest wymagane odbycie stażu.

II etap:

1. Kwalifikacja - po zakończeniu szkolenia i uzyskania świadectwa, rozpoczyna się końcowa procedura kwalifikacyjna w/g kolejności:

  1. złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego;
  2. powołanie Komisji Kwalifikacyjnej;
  3. przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego;
  4. wydanie zaświadczenia kwalifikacyjnego.

2. Okres oczekiwania na dziecko.

Dane kandydatów, po zakwalifikowaniu, umieszczane są w rejestrze danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodzin zastępczych prowadzonym przez Organizatora. Kandydaci oczekują na propozycje ze strony Organizatora lub za jego zgodą podejmują samodzielne działania zmierzające do przyjęcia dzieci do rodziny zastępczej.

W przypadku kandydatów do prowadzenia rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka organizator rodzinnej pieczy zastępczej przedstawia kandydatom propozycję terminu podpisania umowy w w/w zakresie stosownie do potrzeb.

3. Przygotowanie rodziny zastępczej na przyjęcie dziecka. Organizator przygotowuje rodzinę na przyjęcie dziecka przez:

  • Udzielenie szczegółowych informacji o dziecku i jego sytuacji rodzinnej.
  • Przekazuje dokumentację dziecka (art.47 ustawy)

Organizator umożliwiając zapoznanie się z dzieckiem, stwarza warunki do nawiązania relacji oraz budowania wzajemnej akceptacji. Właściwy dobór dziecka i rodziny umożliwia optymalne zaspokajanie potrzeb dziecka a także oczekiwań rodziców zastępczych

4. Procedura sądowa:

  • Kandydaci na rodziców zastępczych składają wniosek o ustanowienie rodziny zastępczej wraz z wymaganą dokumentacją w Sądzie Rodzinnym.
  • Rodzinę zastępczą ustanawia Sąd Rodzinny, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
  • Umieszczenie dzieci w rodzinach zastępczych kandydatów następuje na podstawie postanowienia sądu.

Kandydaci na każdym etapie postępowania sądowego, jak też po zakończeniu całej procedury sądowej, mają możliwość korzystania ze wsparcia pracowników Centrum.

Dokumenty i wnioski do pobrania

  1. Formularz zgłoszeniowy na szkolenie dla kandydatów na rodziny zastępcze [DOC, 17KB]

  2. Wniosek kandydata o przyjęcie na szkolenie dla rodzin spokrewnionych [DOC, 14KB]

  3. Procedura kwalifikacyjna dla kandydatów na rodziny zastępcze [DOC, 15KB]

  4. Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia i braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej wydane dla potrzeb pieczy zastępczej [DOC, 16KB]

  5. Zgłoszenie kandydatury do odbycia szkolenia na zawodową, niezawodową rodzinę zastępczą [DOC, 25KB]